پیرو بحثهای اخیر در خصوص شباهتها و تفاوتهای کتابداری و اطلاع رسانی مطالبی به نظرم رسید که آن را در قالب چند گزاره ساده تنظیم کرده ام. البته در اینجا به جای "اطلاع رسانی" از "علم اطلاعات" استفاده می کنم که به نظرم ترجمه مناسبتری برای این مفهوم است. متاسفانه سالهاست که بسیاری از افراد در داخل و خارج از این حوزه " اطلاع رسانی" را به اشتباه با "خبر رسانی" در علوم ارتباطات و روابط عمومی مترادف تلقی می کنند. در حالی که بین این و آن تفاوت بسیار است که فعلا به آن نمی پردازم. اما درمورد شباهتها و تفاوتهای کتابداری و علم اطلاعات فعلا می توان به گزاره های ذیل بسنده کرد:

1.      کتابداری و علم اطلاعات پیوندی ناگسستنی و بنیادی دارند و همواره بر یکدیگر تاثیر داشته و از هم تاثیر پذیرفته اند، اما هرگز نباید این دو را یک رشته واحد تلقی کرد یا علم اطلاعات را نسخه نوین کتابداری پنداشت.

2.      کتابداری به عنوان یک حرفه قرنها و به عنوان یک رشته دانشگاهی بیش از یک قرن سابقه دارد. بر این اساس کتابداری پیش از آنکه یک علم باشد یک حرفه است. اما علم اطلاعات ویژگیهای حرفه ای چندانی ندارد، به عنوان یک رشته علمی  نیز حدود نیم قرن سابقه دارد و به این ترتیب جوانتر از کتابداری است.

3.      با تولد علم اطلاعات به هیج وجه روزگار کتابداری به پایان نرسید چرا که اصلا از ابتدا قرار نبوده است که این علم جایگزین کتابداری شود. این دو در نیم قرن گذشته همراه یکدیگر بوده و به موازات هم حرکت کرده اند.

4.      کتابداری در عمل به نوعی محدود به چهار دیواری کتابخانه است، حتی اگر این دیوارها مجازی باشد، اما علم اطلاعات این محدودیت را برای خود قائل نیست و به تعامل آدمی با منابع اطلاعاتی در زمینه ها و بسترهای متفاوت می پردازد.

5.      پژوهشهای "محتوا محور" در کتابداری به منابع کتابخانه ای و پژوهشهای "کاربر مدار" آن به کاربر کتابخانه  محدود می شوند اما در علم اطلاعات این محدودیتها وجود ندارند. از این رو، گستره فعالیتهای علم اطلاعات وسیعتر از کتابداری است.

6.      در کتابداری محور فعالیتها عمدتا مبتنی بر منابع اطلاعاتی و سازماندهی آنها است، اما در علم اطلاعات این فعالیتها مبتنی بر پدیده و عنصر بنیادی "اطلاع" و تعامل کاربران با آن است.

7.      گرچه کتابداری ماهیتی میان رشته دارد، اما این رویکرد در علم اطلاعات به مراتب پررنگتر است. ضمن آنکه بر اساس نوع  و زمینه های فعالیت ارتباطات میان رشته ای در این دو متفاوت است. 

8.      کتابداری بیشتر به "جامعه استفاده کنندگان" می اندیشد اما علم اطلاعات عمدتا به "فرد استفاده کننده".

9.      در مقایسه با کتابداری علم اطلاعات پیوندی محکمتر با "فناوری اطلاعات" دارد و زمینه های بیشتری برای تعامل بین متخصصان آن با متخصصان رایانه قابل تصور است.

10.  وجود جنبه آموزشی کتابداری و پیوند آن با آموزش کاربران باعث شده که گروههای کتابداری در دانشگاههای دنیا معمولا در دانشکده های علوم تربیتی مستقر شوند در حالی که پیوند علم اطلاعات با رایانه آن را اغلب در دانشکده های فنی و مهندسی جای داده است.

11.  با وجود تمام تفاوتهای موجود که کتابداری را از علم اطلاعات متمایز می سازد این دو حوزه بیش از آنکه با هم متفاوت باشند به هم شباهت دارند و همچنان وجوه اشتراک آنها زمینه ساز فعالیتهای مشترک کتابدارن و متخصصان علم اطلاعات است. بر همین اساس، کسانی که در هر کدام از این دو زمینه فعالیت می کنند هیچ امتیازی نسبت به یکدیگر بر اساس منزلت اجتماعی یا معیارهای دیگر ندارند و هرگز توسعه یکی به معنی نفی دیگری نیست.

نقل از : یزدان منصوریان، آبان 1387 (دکترای علوم کتابداری و اطلاع رسانی و عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت معلم تهران)